پارکا یا انوراک در حالی نوعی پوشش رویی محسوب می شود که نماد خرده فرهنگی به نام ماد نیز هست.
عنوانِ لباس، همواره مسائلِ گسترده تری از یک واژه در خود دارد. براساس عنوان لباس می توان ویژگی هایی چون جنسیت و جایگاه فرهنگیِ آن را دریافت. در این راستا سوااتی مطرح شده یکی اینکه معنایِ لغوی پارکا چیست. خواستگاه و محل تولد پارکا کدام منطقه است. با توجه یه محل زندگی ما، ایران، پارکا در این ناحیه چه جایگاهی دارد و معادل چه لباسی ست. از سوی دیگر پوشش به عنوان نوعی تظاهر فرهنگی شناخته می شود. به طوریکه لباسی مشخص نماد برخی جنبش های اجتماعی گردیده است. از این رو بررسی تاریخیِ پارکا نمایانگر چگونگی ارتباطِ آن و خرده فرهنگ ماد است.
1. پارکا یا انوراک به چه معنیست و خواستگاهِ آن کجاست؟
پارکا (parka or anorak) نوعی کتِ کلاه دار است. که اغلب با خز طبیعی یا مصنوعی پوشانده می شود. در واقع کلمه پارکا به معنی پوست حیوانات است و استفاده آن به مناطق سردسیر روسیه و کانادا برمی گردد. اسکیموها که بیشتر به فعالیت هایی چون قایقرانی و شکار اشتغال داشتند. به منظور نجات خود از سرما پارکا می پوشیدند. برای تهیه آن از پوست شیر دریایی استفاده می شد. از طرف دیگر برای عایق نمودنِ پارکا در برابر آب، روی آن را با روغنِ ماهی می پوشاندند. با توجه به اینکه کاربرد اصلی پارکا محافظت از بدن در برابر سرما و رطوبت است. اکثرِ آنها از قد و اندازه بلندتری نسبت به سایر کاپشن ها برخوردارند.
2.آیا در کنار تشابه، تمایزی نیز میان پارکا و انوراک وجود دارد؟
پارکا و انوراک اغلب یکی انگاشته شده اند. لیکن هنگام جستجو با تفاوتی جزئی میانِ این دو پوشش مواجهیم. امروزه پارکا عبارت است پوششی کلاه دار که دارای آستری از خز است. انوراک نیز پوششی کلاه دار و مشابهِ پارکاست. با این وجود فاقد جنسیت خز در آستری و لبه کلاه می باشد. از اینرو این پوشش کلاه دار اغلب جلوبسته بوده و قابلیت استفاده در سایر فصول غیر از زمستان را دارد. این پوشش نیز بعضا با عنوان پارکا استفاده شده است(spring parka). در کل تمایزگذاریِ فوق با معرفی خواننده بریتانیایی به نام Liam Gallagher فرضیه ای قابل رد است. چنانکه پوشش خود را پارکا معرفی می نماید این در حالیست که پوشش وی خصائلی شبیه به انوراک دارد. پوششی فاقد خز و آستر پوستی.
3.معادل واژه پارکا یا انوراک در زبان فارسی و بررسی آن در پوشش امروزی جوانان ایرانی
در زبان فارسی اغلب برای لباس زمستانی با عنوان کاپشن سروکار داریم. کاپشن در اصل واژه ای روسی است. و در زبان روسی معادل پارکا می باشد. به نظر میرسد ایرانیان به دلیل همسایگی با روسیه معادل روسیِ این واژه را به کار برده اند. چه بسا شاید اولین نمونه های آن نیز از روسیه وارد این سرزمین شده باشد. از اینرو در ویکی پدیای فارسی معادل واژه پارکا، کاپشن استفاده شده است. با توجه به گرایش روزافزون جوانان امروزی در ایران به پوششی با عنوان هودی(یا همان پوشش کلاه دار) پیدا کرده اند. می توان ظهور انوراک را نیز با این عنوان در میان ایرانیان ملاحظه کرد.
4.احیای پارکا در دهه 1950 از چه طریق صورت گرفت و سپس عمومیت یافت؟
کاربرد پارکا در پوشش لباس سربازان آمریکایی در جنگ جهانی دوم در حالی استفاده شد که میتوانست به پوشنده توانِ مقاومت در سرمای منفی 51 درجه را بدهد. از اینرو ابتدا برای خلبانانی که ممکن بود در مناطق قطبی فرود داشته باشند استفاده شد و سپس در جنگهای دیگری مانند جنگ کره در پوشش سربازان آمریکایی تداوم یافت. و به مانند هر پوشش نظامی دیگری به مرور وارد بازار شد و مورد اقبال عمومی قرار گرفت.
نکته جالب توجه در پارکای سربازان اینست که با عددگذاری و حروف اختصاری از هم تمیز داده شدند. افراد در موقعیت های مختلف، هریک به فراخور مسئولیت، پارکای مخصوصی می پوشیدند. تمایزات مختصر موجود میان آنها از این قرار بود: قد پارکا، جنسیت، جلو زیپ یا جلو دکمه بودن[1].
5.پارکا به مثابه نماد جنبش فرهنگی ماد (mod culture)
خرده فرهنگ ماد که در دهه پنجاه توسط بخشی از جوانان بریتانیایی شکل گرفت جریانی بود نوگرا و کاملا مدرن. به طوریکه جوانان با انتخاب سبکی از موسیقی جاز می خواستند مسیری کاملا متمایز از پدرانشان را پیش گیرند. از اینرو در مصرف لباس نیز با انتخاب پارکا پیشرو شده و استایل جدیدی ایجاد کردند. در این استایل بدن فرد به شکل اغراق آمیزی نسبت به سر بزرگ به نظر می رسید. اوجِ آن را می توان در استایل های دهه شصت و بخصوص در فیلم Quadrophenia ملاحظه نمود. جوانان متعلق به این جنبش را اغلب با اسکوترهایشان می شناسند.
نتیجه گیری:
تبار معنی پارکا به مناطق سردسیر قطبی باز می گردد و به معنی پوست حیوانات است. اولین نمونه های پارکا را می توان بر تن اسکیموها دید. از این رو در روسیه و کانادا به دلیلِ داشتن مناطق سردسیرِ قطبی این پوشش کاربرد داشته است. به دلیل همسایگی ایران و روسیه در ایران این پوشش را با عنوان کاپشن می شناسیم که معادل روسی پارکاست. اقبال گسترده به پوشش پارکا بعد از استفاده آن در جنگ جهانی دوم صورت گرفت. این مسئله موجبات بروز آن در برخی جنبش های فرهنگی مانند جنبش ماد شد. مادها پارکا می پوشیدند و سوار بر اسکوترها می شدند. از اینرو پارکا آنها را در برابر سرما و باران نیز حفظ می نمود. در واقع پارکا با حفظ اصالت گرمابخشی پاسخگوی نیاز روحی جوانان مدرن شد. تا آنجا که خواننده بریتانیایی لیام گالاگر پارکا را به عنوان تنها عنصر کمد لباس خود معرفی می نماید.
برای شناخت انواع پارکا در زمان جنگ جهانی دوم مطالعه این مطلب پیشنهاد می شود.
[1] https://olive-drab.com/od_soldiers_clothing_ww2_parkas.php
